Kuşadası İskan Bölgeleri
BALKANLAR ve GİRİT’TEN KUŞADASI’NA YAPILAN GÖÇLER
1829 yılında Mora isyanı sonucunda ve Avrupa Devletlerinin yardımıyla Teselya ve Epir hattının güneyinde bağımsız bir Yunanistan devletinin kurulması, Osmanlı’nın balkanlardaki hakimiyetinin sona erdiğini gösteriyordu. 1877-1878 Osmanlı Rus Savaşın (93 Harbi) dan sonra 1.5 milyondan fazla Rumeli Türk’ü yerlerinden koparılarak göçe zorlandı. Göçe zorlanan Müslüman halk, yanlarına taşıyabilecekleri en değerli eşyalarını alarak en yakın muhacir toplanma yerlerine ulaşmaya çalışıyorlardı. Bu merkezler ; Şumnu, Filibe, Edirne ve Dedeağaç idi. Buradan kara ve demiryolu ile İstanbul’a gelen muhacirler, buradan da Anadolu’nun çeşitli vilayetlerine sevk ediliyordu. Aydın vilayeti ve onun merkezi İzmir önemli muhacir iskan merkezlerinden biriydi.
Ocak 1878 de Dedeağaç’ta toplanan 19.150 kişi doğrudan İzmir’e götürülmüştü. Böylesine büyük bir göç dalgasına hazırlıklı olmayan kentte muhacirlere yiyecek ve barınacak yer bulmak sorun olmuştu. Muhacirler, gıda maddesi sıkıntısı çekilmesine ve büyük bir tıkanıklığa sebebiyet vermişlerdi. 8 Eylül 1878 tarihine kadar 45.000 kişiye, Aralık 1878 de de göçmen sayısı 66.000 kişiye ulaşmıştır. İzmir’de bulunan göçmenler; İzmir’de kendileri için kurulan mahallelere, köylerin yanı sıra Çeşme, Ödemiş, Nif, Bayındır, Menemen, Bergama ve KuşadasI2nda oluşturulan mahalle ve köylere ilgili talimatname uyarınca , Muhacir Komisyonu tarafından dağıtılmış ve iskan edilmişlerdir. 93 Harbi sonrasında ; Kuşadası köylerinden Davud’a 103 hane (412-515 kişi arası), Kurfallı’ya 44 hane (220 kişi) yerleştirilmişti. Kuşadası’na gelen Çerkez göçmenler, Rumeli’den gelen göçmenlerdi. Aydın vilayetine bu dönemler Kafkaslardan ve Kırım’da da Çerkez göçmenleri gelmiştir.
Kuşadası’na yerleştirilen Girit göçmenlerinin sayıları ve yerleri ise şöyledir. Muhacir komisyonu ilk önce 1901 yılında 400kişilik bir göçmen kafilesini Kuşadası Çanlı dağı civarına yerleştirmiştir. Bu dağ civarına kurulacak köy için arazi çalışmaları başlamıştır. 1903 yılında Kuşadası’nda bulunan göçmen sayısı ise 125 hanede 548 kişiye ulaşmıştır. Sonraki yılllarda yeni gelen göçmenlerle bu sayı 1500-2000 kişi olmuştur. Kuşadası Çanlı köyüne yerleştirilen Girit göçmenleri için 200 hane ev yapılmasına karar verilmiş, bu evlerden 100 tanesi Mühendis Baranofski efendi tarafından kontrol edilmiştir. Yapılan evler ihtiyaç sahiplerinin bir kısmına dağıtılmıştır. 1896 yılında Kuşadası’na gelmiş ve aradan üç yıl geçmesine rağmen evsiz 450-500 göçmen vardı.
Kaynak :
Adil Adnan Öztürk, Balkanlar ve Girit’ten Kuşadası’na Yapılan Göçler, Geçmişten Geleceğe Kuşadası Sempozyumu 1, Meta Basım, İzmir 2001, s 265-275
Adil Adnan Öztürk, Balkanlar ve Girit’ten Kuşadası’na Yapılan Göçler, Geçmişten Geleceğe Kuşadası Sempozyumu 1, Meta Basım, İzmir 2001, s 265-275