Kuşadası'na Demiryolu Hattı
KUŞADASI'NA DEMİRYOLU HATTI ÇEKİLMESİ İSTEĞİ
Ticaret ve Bayındırlık Bakanlığı Mektubi Odası Adet = 168
Padişahlık Makamına Dilekçemizdir ;
25 Eylül 1322 tarihli ve 190 Nolu padişahlık tezkeresinin çıkarılmasına gerekçe olan dilekçenin içeriği şudur ;
Aydın Demiryolu Kumpanyasınca Ayasuluk merkezinden Kuşadası’na bir demiryolu hattı çekilerek Kuşadası’nda ticaret yapan kesimin mallarını İzmir’e daha hızlı nakledilmesi istenmektedir. Bu hususta her türlü emir ve ferman padişahlık makamınındır.
20 Şevval 1324 / 7 Aralık 1906
İmza
Ticaret ve Bayındırlık Vekili Zihni
Kuşadası ahalisi tarafından yüce makama sunulan 7 Eylül 1906 tarihli dilekçeden şu anlaşılmaktadır ;
Kuşadası-Ayasuluk arasında Aydın demiryoluna bağlanacak bir demiryolu hattı yapımı istenmektedir. Ayasuluk-İzmir arasında bulunan 78 km uzunluğunda bir hat mevcuttur. Ayasuluk-Kuşadası hattı eğer yapılırsa 18 km olacaktır. Kuşadası’nda üretilen ticaret ürünleri Ayasuluk üzerinden gönderilirse bu hat 18 km kısalacaktır. Oysa İzmir-Aydın arası 78 km dir. Eğer Kuşadası-Ayasuluk hattı açılırsa zamanla bu mesafe 60 km ye düşerek maliyet azalacak, Aydın’dan başlayan, İzmir’de biten hat gözden düşecektir. Kuşadası daha kısa olacağından burada mevcut deniz iskelesi genişletilerek ticaret için yeni binaların yapılmasıyla hızla gelişecek, İzmir rıhtımı önemini kaybedecektir. Oysa 6-18 Mayıs 1891 tarihli anlaşmasıyla, Aydın demiryolu kumpanyası ile Osmanlı devleti arasında bir sözleşme yapılarak Sandıklı-Denizli-Burdur-Aydın-Muğla-Balıkesir, Afyon havalisinde yetişen bütün ihracat ürünleri 78 km lik Aydın-İzmir demiryolu üzerinden nakledileceği ve vagon başı 16 lira nakliye parası alınacağı, ayrıca her vagon için eğer ihracat yapılamazsa, vagon başına 10-11 lira teminat parası ödeneceği, Aydın-İzmir arasındaki nakliyenin yalnızca bu hat üzerinden yapılacağı ve bu hat dışında nakliye yapılmayacağı, eğer yapılırsa, Osmanlı hazinesinin tazminat ödeyeceği maddeleri imzalanmıştır. Buna ilaveten Aydın demiryolu kumpanyası Ponta’da yeni bir deniz iskelesi inşaatına başladığından , Kuşadası’nda herhangi bir iskele yapılması söz konusu değildir. Bu hususta ve her halde emir ve ferman padişahlık makamınındır.
5 Kasım 1906
Padişahlık makamına arz ederiz ki ;
Cenab-ı Hakk padişahlık makamını karada ve denizde hep muzaffer kılsın, İktidarını güçlendirsin. Yaşadığımız belde padişah efendimizin iktidarının gölgesinde büyüyen, gelişen verimli ve zengin br yerdir. Ancak bundan 40 sene önce Nazilli-Denizli-Bayındır-Tire-Ödemiş-Söke—Aydın-Sisam-Karlıovası-Tiffany-Çeşme-Sakız-Mansut-Meis-Taşöz-İstanköy-vrsair ada ve yerlerde üretilen ticaret ve ziraat malları Aydın-İzmir arasında inşa edilen demiryolu ile ihraç edilmeye başlanmıştı. Ancak daha önce yukarıda isimleri geçen yerlerin büyük kısmındaki ticaret malı Kuşadası’ndaki iskeleden gemilerle Akdeniz’e ve İstanbul’a gönderilirdi. Fakat Aydın-İzmir demiryolu yapıldıktan sonra vagonlarla taşınmış ve İzmir rıhtımı bundan büyük ticari gelir elde ederek Kuşadası’nı ikinci plana attı. 25 sene içerisinde de Kuşadası limanı önemini kaybetti ve bizler fakirleştik. Aşağıda imzası bulunan Kuşadası’nda yaşayan Ermeni, Musevi, Rum ve İslam milletleri olarak padişahımızdan isteğimiz şudur. Kuşadası-Ayasuluk arasındaki 18 km lik bir hat inşa edilip, Aydın-İzmir demiryoluna bağlanırsak, bölgede üretilen mallarımız (kuru gıdalar, yaş-meyve-sebze ve stratejik ürünler) vaktinde , gecikmeden ve bozulmadan İzmir limanındaki alıcısına teslim edilir. Bu durum da bölgedeki ticaret de önemini koruyacak ve gerilemeyecektir. Yoksa bu gidişle 10 sene içinde Kuşadası ekonomisi zayıflayarak yok olacak ve padişahlık makamınızda bu durumda yüksek bir gelirden mahrum kalacaktır. Bu ise hem güvenlik, hem de ticari açılardan ülke ekonomisine büyük zararlara yol açacaktır. Bu nedenle Kuşadası’ndan, Ayasuluk merkezine kadar bir demiryolu hattı ve şubesi inşa edilmesi hususunda her türlü emir ve ferman padişahlık makamınındır.
İmza
Kuşadası Ermeni milleti adına papaz
Kuşadası Musevi milleti adına haham
Kuşadası Rum milleti adına metropolit
Kuşadası İslam milleti adına müftü
Tarih 24 Ağustos 1906
Kaynakça : Devlet Arşivleri BEO 2924 219239 001-002-003
Kaynakça : Devlet Arşivleri BEO 2924 219239 001-002-003